Nowoczesny Dwór Polski

Dwór polski przez stulecia był nieodłącznym elementem naszego krajobrazu i ważnym symbolem przywiązania do tradycji narodowych. To zjawisko, które zawsze pobudzało wyobraźnię największych umysłów świata sztuki i architektury. Temat podejmowali najwybitniejsi mistrzowie pędzla i pióra. Życie w polskich dworach opisywali m.in. Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Adam Mickiewicz. Nie dziwi więc fakt, że z rodzimych korzeni w swojej twórczości czerpią też dr arch. Rafał Barycz i dr arch. Paweł Saramowicz, założyciele krakowskiego Biura Architektonicznego Barycz i Saramowicz.

Dwór w polskiej tradycji

Choć koncepcje architektoniczne dworu polskiego z czasem się zmieniały, zawsze był on kojarzony z przynależnością do elity, patriotyzmem oraz walką o polskość. Znane z literatury opisy majątków ziemskich przywodzą na myśl idylliczne obrazy, pełne sielskości i bliskiego związku z przyrodą. Willa w Grębynicach koło Krakowa, położona nad Doliną Prądnika i eksklawą Ojcowskiego Parku Narodowego, doskonale się w nie wpisuje. Otaczająca dom zieleń wkrada się do wnętrz za sprawą ogromnych przeszkleń i tarasów widokowych. Na horyzoncie widać Kraków, a na dalszym planie można podziwiać majestatyczne szczyty Karpat. Polska złota jesień prezentuje się z tej perspektywy szczególnie pięknie. Silny związek willi z krajobrazem jej twórcy podkreślili poprzez przemyślany dobór materiałów.

– Wykorzystaliśmy lokalny kamień wapienny, pozyskany z kamieniołomu w Ulinie koło Skały. Z takiego samego materiału zbudowane są jurajskie ostańce, jak na przykład słynna Igła Deotymy, które tworzą wyjątkowy pejzaż przyrodniczy tych terenów – podkreśla dr arch. Rafał Barycz.

– Elewacja budynku jest innowacyjnym połączeniem łamanego jurajskiego kamienia wapiennego ze spiekiem kwarcowym o wertykalnym rysunku drewna szalunkowego. W tym zestawieniu świetnie prezentuje się połyskujący w słońcu dach, który podkreśla nowoczesny charakter projektu – dodaje dr arch. Paweł Saramowicz.

Dom za miastem

Prace nad projektem Nowoczesnego Dworu Polskiego trwały kilka lat, a budowę zakończono w 2018 roku. Budynek jest współczesną wersją tradycyjnego country house, czyli wiejskiej posiadłości za miastem, o której marzy dziś wielu mieszkańców metropolii. Gust inwestorów zmienia się jednak i kształtuje zgodnie z nowymi możliwościami i osiągnięciami techniki. Dlatego, choć forma domu nawiązuje do polskiej tradycji budowlanej, to powstał on z użyciem najnowocześniejszych materiałów i  technologii. Spełnia zatem wszelkie estetyczne i techniczne wymogi dzisiejszych czasów.

– Zależało nam, by rezydencja w Grębynicach nie była wyłącznie kolejnym przykładem zunifikowanego stylu międzynarodowego. Dlatego twórczo zinterpretowaliśmy znane kształty, a lokalne materiały wykorzystaliśmy w innowacyjny sposób – mówi dr arch. Paweł Saramowicz.

– Budynek ma zwarty lecz wydłużony układ rzutu, który powstał na archetypicznym planie polskiego dworu. Symetryczna kompozycja z wysuniętymi po bokach fragmentami bryły to nawiązanie do charakterystycznych, tradycyjnych ganków i alkierzy – tłumaczy dr arch. Rafał Barycz.

Kompozycja faktur i materiałów

Zwartą formę willi podkreślają oryginalne materiały o wyrazistych fakturach, przenikające się na poszczególnych elewacjach domu. To dzięki nim bryła nie konkuruje z krajobrazem, ale jest w nim płynnie osadzona. Stonowaną i elegancką powierzchnię spieku kwarcowego o wertykalnym rysunku drewna szalunkowego przełamano nieregularną i chropowatą strukturą łamanego jurajskiego kamienia, co dobitnie widać na elewacji frontowej. Od strony ogrodu dynamiki dodają bryle szklane tafle obszernych okien oraz charakterystyczne podcienie, powstałe pod loggiami, towarzyszącymi pomieszczeniom na piętrze. Budynek zwieńczono prostym dachem dwuspadowym, pokrytym płaską dachówką. Nowoczesny Dwór Polski, choć duchem jest mocno osadzony w tradycji, zarówno z zewnątrz, jak i od środka prezentuje się niezwykle awangardowo.

Dom funkcjonalny

Codzienne życie gospodarzy skupia się wokół części dziennej na parterze. Poziom główny budynku to otwarta przestrzeń, bez zbędnych ścian i podziałów. Wszelkie kierunki i granice wyznaczają tu jedynie różnice w wysokości, lekkie przepierzenia oraz meble. Przedłużeniem strefy pobytu dziennego jest imponujący taras, który od południowej strony towarzyszy pomieszczeniom na całej długości. Można stąd podziwiać rozległy krajobraz i obserwować, jak zmienia się on z porami roku. W pogodne dni domownicy chętnie korzystają z tarasu o funkcji jadalni letniej. Posiłki na świeżym powietrzu w tak cudownym otoczeniu smakują lepiej. Kiedy gospodarze muszą wrócić do pracy, do dyspozycji mają wydzielony pokój komputerowy z archiwum. W rezydencji komfortowo poczują się również goście. Architekci zadbali o niezależną strefę funkcjonalną z pokojem gościnnym i łazienką, dokąd prowadzi osobne wejście.

Dzięki licznym przeszkleniom, dom jest jasny i dobrze doświetlony. Wrażenie przestronności potęguje galeria widokowa z biblioteką, będąca sercem wyższej kondygnacji. Rozpościera się z niej widok na strefę dzienną i wspaniały krajobraz otaczający rezydencję. Piętro pomyślano jako przestrzeń prywatną domowników. Dla rodziców przygotowano komfortową sypialnię, garderobę z toaletką oraz elegancki salon kąpielowy. Strefa dzieci z trzema sypialniami i łazienką mieści się po stronie zachodniej. Wszystkim pokojom na piętrze towarzyszą loggie z dyskretnymi szklanymi balustradami, które wpisują się w minimalistyczny charakter bryły.

Na miarę czasów

Kształt willi jest archetypiczny, zakorzeniony w pierwotnej symbolice domu, jako siedziby, którą odnajdujemy w wielu miejscach naszej kultury – pisze dr arch. Rafał Barycz w swojej monografii pt. „Współczesna willa w Polsce”. Opisy dworów pióra największych poetów i pisarzy miały być odzwierciedlaniem głębokiego szacunku dla polskości i tradycji narodowych. Emanowały z nich patriotyzm, staropolska gościnność i harmonijne życie blisko natury. Stanowiły synonimy dziecięcych wspomnień i dorosłej tęsknoty za tym, co najcenniejsze w wartościach ziemiańskich. Nie inaczej jest w przypadku Nowoczesnego Dworu Polskiego autorstwa architektów z krakowskiego biura architektonicznego. Willa wyrosła z tradycji silnie zakorzenionej w naszej świadomości. Jej kształt, użyte materiały, a nawet lokalizacja zwracają się ku rodzimym wartościom kulturowym. Architekci Rafał Barycz i Paweł Saramowicz poszli jednak o krok dalej. Czerpią wszystko, co najlepsze z naszych korzeni po to, by budować zupełnie nową jakość. Nowoczesny Dwór Polski to przykład ponadczasowej architektury, która sprosta wszelkim wymaganiom XXI wieku. 

Autor: Tekst: Anna Lewczuk Projekt: dr arch. Rafał Barycz, dr arch. Paweł Saramowicz Biuro Architektoniczne Barycz i Saramowicz www.barycz‑saramowicz.pl Zdjęcia: Tomasz Zakrzewski